Η πανδημία Covid-19 δοκίμασε τις αντοχές όλων μας, και μάλιστα σε όλα τα επίπεδα. Από τον απλό πολίτη μέχρι τις κοινωνίες, τα συστήματα υγείας, την επιστήμη και την έρευνα αλλά και τις κυβερνήσεις. Το ίδιο, φυσικά, ισχύει και με την ΕΕ, η οποία, σε αυτή την πρωτόγνωρη και δύσκολη συνθήκη, κλήθηκε να επιδείξει γρήγορα αντανακλαστικά και να λάβει σοβαρές και κρίσιμες αποφάσεις.

Πέρα από τα πολλά δεινά που επέφερε η πανδημία, θα πρέπει να αναλύσουμε και τα «μαθήματα» που μας δίδαξε ή αυτά που θα έπρεπε να μας διδάξει η συγκεκριμένη συγκυρία, με ψυχραιμία και διάθεση αυτοκριτικής. Στο πρωτεύον ερώτημα «Πώς τα πήγε η ΕΕ στη διαχείριση της πανδημίας;» το πρόσημο είναι, με βεβαιότητα, θετικό. Η σχετική αμηχανία το πρώτο διάστημα και οι κατά καιρούς παραφωνίες δεν μπορούν να υποβαθμίσουν τη συνολική μας προσπάθεια απέναντι σε έναν αόρατο και επικίνδυνο εχθρό. Χρειαζόμαστε, όμως, καλύτερη προετοιμασία, πιο γρήγορα αντανακλαστικά και πιο γενναίες αποφάσεις στο μέλλον; Η απάντηση είναι «Ναι».

Πρέπει να επανεξετάσουμε την κοινή μας πολιτική αλλά και τους πόρους που θα πρέπει να διατεθούν στα συστήματα υγείας και κυρίως στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Πρέπει να ενθαρρύνουμε και να χρηματοδοτήσουμε γενναία την έρευνα, στους τομείς της ιατρικής και των φαρμάκων.

Πρέπει να δημιουργήσουμε μια ισχυρή κοινή στρατηγική, με ενιαίο σχεδιασμό αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων στο μέλλον, και σίγουρα πρέπει να παρέχουμε καλύτερη πληροφόρηση και πληρέστερη ενημέρωση στους πολίτες για θέματα υγείας, με στοχευμένες δράσεις. Συμπερασματικά, πιστεύω ότι ο τομέας που κατά προτεραιότητα θα πρέπει να τύχει περισσότερης «ενοποίησης» στο άμεσο μέλλον είναι αυτός της υγείας.

Στον τομέα της αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, μέτρα όπως η διεύρυνση της ποσοτικής χαλάρωσης σε όλα τα κράτη-μέλη, η αναστολή του Δημοσιονομικού Συμφώνου, η δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, ο από κοινού δανεισμός και η προστασία των θέσεων εργασίας, μέσω του προγράμματος «SURE», έχουν επίσης θετικό πρόσημο. Το ερώτημα είναι, χρειαζόμαστε στο μέλλον πιο «γενναίες» και αποτελεσματικές πολιτικές, με περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στην οικονομική μας πολιτική και λιγότερους δημοσιονομικούς περιορισμούς, χωρίς να πλήττονται η ανάπτυξη και οι επενδύσεις; Η απάντηση είναι, επίσης, «Ναι». Αυτή η πανδημία μάς δίδαξε ότι, στην ανάγκη και όταν χρειάστηκε, το κάναμε. Άρα μπορούμε.

Στον τομέα της υγειονομικής πολιτικής η Ένωση κινήθηκε, επίσης, με αλληλεγγύη, με την κοινή στρατηγική εμβολιασμού, με τη στήριξη των συστημάτων υγείας της ΕΕ, με τη διάθεση ιατρικού εξοπλισμού στο πλαίσιο του rescEU και, τέλος, με το Πράσινο Ψηφιακό Πιστοποιητικό –πρωτοβουλία του πρωθυπουργού της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη–, το οποίο αποτελεί ένα ασφαλές διαβατήριο υγείας για όλους τους ευρωπαίους ταξιδιώτες. Και σε αυτόν τον τομέα, όμως, η πανδημία μάς δίδαξε ότι χρειαζόμαστε καλύτερη προετοιμασία και πιο γρήγορα αντανακλαστικά. Ο ΕΜΑ (ECDC) θα πρέπει να αναβαθμιστεί ακόμη περισσότερο και να ενισχυθεί με μέσα, με ανθρώπινο δυναμικό και με πόρους. Η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να γίνει παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα των υγειονομικών θεσμών και οργανισμών.

Η ΕΕ υιοθέτησε μια πολιτική κοινής αντιμετώπισης σε όλο το φάσμα των κρίσιμων ζητημάτων που ανέκυψαν από την πανδημία, από τις υγειονομικές επιπτώσεις της μέχρι και τις οικονομικές της προεκτάσεις, και αυτός ήταν ο σωστός δρόμος.

Παρά την πανδημική κρίση, με τις τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις και κυρίως τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, η Ευρώπη στέκεται αξιοπρεπώς όρθια και αυτό οφείλεται στην ίδια την ιδέα της Ένωσης, που θεμελιακό της πρόταγμα είναι η αλληλεγγύη. Το στοίχημα της επόμενης ημέρας είναι να υιοθετήσει η Ευρώπη αντίστοιχες πολιτικές κοινής αντιμετώπισης και σε σειρά άλλων ζητημάτων. Αυτό που μας δίδαξε η συγκεκριμένη συγκυρία είναι πως η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερη αλληλεγγύη και περισσότερη ενότητα.

Η αλληλεγγύη είναι η μόνη συνταγή που θα οδηγήσει την Ένωση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Δημοσιεύθηκε στο “Π” στις 4/7/2021.