«Στην Ευρώπη έχουμε θέσει την Ανοιχτή Στρατηγική Αυτονομία ως κατευθυντήρια αρχή για τη διασφάλιση της διαφοροποίησης και της ανθεκτικότητας των στρατηγικών μας αλυσίδων αξίας και υπερασπιζόμαστε το πολυμερές, ελεύθερο και βασισμένο πάνω σε ευρωπαϊκές αρχές και αξίες εμπόριο.»

Διαβάστε την ομιλία εδώ.

Κυρίες και κύριοι,

Είναι τιμή μου που προσκλήθηκα από την Enterprise Greece για να μιλήσω για το Εμπόριο και τον Προστατευτισμό στην μετά COVID-19 εποχή.

Σας ευχαριστώ κ. Δημητριάδη για την πρόσκληση και για τα ευγενικά σας λόγια.

Από τον Μάρτιο του 2019 η  πανδημία COVID-19 μας ανάγκασε να κάνουμε μια παύση και να επανεξετάσουμε τις διασυνδέσεις στην παγκόσμια οικονομία. Το πολιτικό περιβάλλον παρακολουθεί την κλιμάκωση των μέτρων προστατευτισμού, την στροφή προς τον οικονομικό εθνικισμό και τις τάσεις αμφισβήτησης των παγκόσμιων θεσμών.

Πρέπει να επισημάνουμε ότι το διεθνές εμπόριο διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημίας σχετικά με την προμήθεια ζωτικής σημασίας ιατρικού εξοπλισμό, φαρμακευτικών προϊόντων και τροφίμων σε όλη την Ευρώπη.

Πριν από 70 χρόνια, ο Robert Schuman ένωσε την Ευρώπη πείθοντάς την να ακολουθήσει το μονοπάτι της ειρήνης και της ευημερίας. Η Διακήρυξη Schuman το 1950 ένωσε τους Ευρωπαίους γύρω από την ανάγκη διαχείρισης κρίσιμων πόρων όπως ο χάλυβας και ο άνθρακας, που ήταν οι δυο «ατμομηχανές» της τότε οικονομίας.

Μετά από περίπου τρία τέταρτα του αιώνα τα λόγια του είναι πιο επίκαιρα από ποτέ καθώς το διεθνές εμπόριο εξακολουθεί να παίζει κεντρικό ρόλο αναφορικά με την ανάκαμψη και την ευημερία της Ευρώπης.

Χτίσαμε την Ένωσή μας έχοντας ως βάση ότι το εμπόριο είναι ένας δρόμος προς τα εμπρός, που φέρνει τα έθνη πιο κοντά. Δημιουργήσαμε μια Ενιαία Αγορά για να τονώσουμε την οικονομική ανάπτυξη σε ολόκληρη την Ευρώπη, βελτιώνοντας την ποιότητα και τη διαθεσιμότητα των αγαθών και των υπηρεσιών και μειώνοντας τις τιμές για τους καταναλωτές.

Έτσι, μέσω της Ενιαίας Αγοράς αποκτήσαμε μια ισχυρή εμπορική παρουσία στη διεθνή σκηνή, υποστηρίζοντας ακράδαντα τη συνεργασία και την πολυμέρεια, μέσω της συμμετοχής μας στην Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Το διεθνές εμπόριο είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕ και αποτελεί την κινητήριο δύναμη για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Πολύ συχνά, οι άνθρωποι θεωρούν ότι το εμπόριο είναι κάτι αφηρημένο και όχι μια θετική ατζέντα που συμβάλει στην κοινωνική ευημερία και υποστηρίζει 1 στις 7 θέσεις εργασίας. Οι εξαγωγές της ΕΕ στον κόσμο υποστηρίζουν 36 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε όλη την Ευρώπη και δημιουργούν προστιθέμενη αξία 2,3 τρισεκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ.

Χαίρομαι που η Enterprise Greece πρωτοστατεί στην ανάδειξη των πλεονεκτημάτων του διεθνούς εμπορίου και στην προώθηση των ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών, όπως είναι οι ημέρες πρόσβασης στην αγορά (Market Access Days) και ενθαρρύνει την συμμετοχή στην Αναθεώρηση της Εμπορικής Πολιτικής που βρίσκεται σε εξέλιξη, με την προθεσμία της να έχει παραταθεί από τον Αντιπρόεδρο Dombrovskis έως τις 15 Νοεμβρίου. Ελπίζω ότι σύντομα θα μπορέσουμε να συζητήσουμε πάνω σ’ αυτό το θέμα στην Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ελληνικού Κοινοβουλίου με τον αρμόδιο Επίτροπο και στελέχη της Επιτροπής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την έναρξη της νέα πύλης, «Access2Market» για να διευκολύνει τις ΜμΕ να κάνουν χρήση των εμπορικών συμφωνιών της ΕΕ. Παρόλο που οι ΜμΕ αντιπροσωπεύουν το 99% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, μόνο το 25% αυτών εξάγει σε άλλη χώρα. Νομίζω ότι αυτή η νέα πύλη θα αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο και θα συνδράμει στην προσπάθεια της Enterprise Greece να επωφεληθούν οι ΜμΕ στην Ελλάδα από τις εμπορικές μας συμφωνίες.

Κυρίες και κύριοι, σε έναν κόσμο που μαστίζεται από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και όπου οι πολυμερείς εμπορικοί κανόνες τίθενται ανοικτά υπό αμφισβήτηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει την Ανοιχτή Στρατηγική Αυτονομία ως κατευθυντήρια αρχή για τη διασφάλιση της διαφοροποίησης και της ανθεκτικότητα ενώ συνεχίζει να υπερασπίζεται το πολυμερές, ελεύθερο και βασισμένου στις  Ευρωπαϊκές αρχές και αξίες εμπόριο.

Η ευρωπαϊκή Ανοιχτή Στρατηγική Αυτονομία είναι το πλαίσιο εντός του οποίου η Ευρωπαϊκή Ένωση επανεξετάζει και οικοδομεί τη διεθνή εμπορική της πολιτική.

Καθορίζει τις προτεραιότητες της Ένωσης: 1) Πρέπει να παραμείνουμε ανοιχτοί στον κόσμο, 2) πρέπει να ενισχύσουμε τις στρατηγικές μας δυνατότητες, και 3) πρέπει να διασφαλίσουμε την αυτονομία μας στη λήψη αποφάσεων

Επιτρέψτε μου να αναλύσω τα παραπάνω εν συντομεία.

1. Ανοιχτή

Η Ανοιχτή Στρατηγική Αυτονομία είναι «ανοιχτή» για να υπογραμμίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κλείνεται στον εαυτό της ούτε στρέφεται στον «προστατευτισμό».

Η ανοιχτότητα είναι ζωτικής σημασίας για τις μελλοντικές οικονομικές μας προοπτικές δεδομένου ότι το 85% της παγκόσμιας ανάπτυξης θα πραγματοποιηθεί εκτός Ευρώπης τα επόμενα 10 χρόνια.

Και όπως έχει πει ο Ζακ Ντελόρ, «θα ήταν παράλογο για τον μεγαλύτερο εξαγωγέα στον κόσμο [την ΕΕ] να κλείσει τα σύνορά του σε ξένα προϊόντα … Η Ευρώπη θα ήταν το πρώτο θύμα αυτού του αυξανόμενου προστατευτισμού.»

Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, η πολιτική μου οικογένεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει δεσμευτεί ως προς την ανοιχτότητα. Κατά την άποψή μας, το πολυμερές εμπορικό σύστημα που ενσωματώνεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου παραμένει μακράν το καλύτερο πλαίσιο για την επίτευξη ελεύθερου, δίκαιου και βασισμένου σε αξίες εμπορίου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Παρ ‘όλα αυτά, παραμένουμε ρεαλιστές. Η τρέχουσα αναστολή των διεθνών εμπορικών διαπραγματεύσεων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου απαιτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιδιώξει διμερείς εμπορικές συμφωνίες για την προώθηση της οικονομικής της ανάπτυξης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο του πιο ολοκληρωμένου παγκόσμιου δικτύου εμπορικών συμφωνιών που περιλαμβάνει περισσότερες από 40 συμφωνίες με περισσότερες από 71 χώρες.

Αυτές οι συμφωνίες συμβάλλουν στην συγκέντρωση των πλεονεκτημάτων της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης διασφαλίζοντας παράλληλα τη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού μας για την ενίσχυση της στρατηγικής μας αυτονομίας.

Υπό αυτήν την έννοια, οι τρέχουσες εμπορικές διαπραγματεύσεις με την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, το Μεξικό, την Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, ακόμη και τη Mercosur εντάσσονται σ’ αυτόν τον γεωπολιτικό στόχο. Η ανοιχτότητά μας υποστηρίζει τη στρατηγική αυτονομία, εξ ου και την ανάκαμψή μας μετά το COVID-19.

Στην επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην οποία είμαι Αντιπρόεδρος, ξεκινήσαμε το νομοθετικό μας έργο επικυρώνοντας τις εμπορικές συμφωνίες μεταξύ ΕΕ και Βιετνάμ και μόλις τώρα υποστηρίξαμε τη συμφωνία μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ για τους αστακούς.

Η Ανοιχτή Στρατηγική Αυτονομία αναγνωρίζει επίσης ότι πρέπει να είμαστε πιο διεκδικητικοί ως προς την υπεράσπιση των δικαιωμάτων μας και να θωρακίζουμε τους εαυτούς μας απέναντι στις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των τρίτων χωρών.

Και σ’ αυτό το θέμα η Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρωτοστατεί. Αυτήν τη στιγμή αναθεωρούμε τον Κανονισμό για τα Μέτρα Διασφάλισης της ΕΕ καθώς στην υπάρχουσα μορφή τους δεν μας παρέχουν τα μέσα για να αντιμετωπίσουμε την κρίση που προέκυψε με το «Εφετείο» του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, το οποίο έπαψε να λειτουργεί επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπόδισαν τον διορισμό νέων μελών στο Σώμα.

Κατά την επανεξέταση των Μέτρων Διασφάλισης ασκούμε πίεση ώστε να υιοθετηθούν εργαλεία που θα δίνουν την δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιδρά άμεσα σε κάθε περίπτωση μονομερούς και παράνομου εμπορικού μέτρου που λαμβάνεται εναντίον της.

Διαπραγματευόμαστε άμεσα με τον νεοδιορισμένο Υπεύθυνο Μέτρων Διασφάλισης σχετικά με την ενδυνάμωση της εργαλειοθήκης μας  για την επιβολή μέτρων. Υπάρχουν ήδη 350.000 θέσεις εργασίας που προστατεύονται από τα μέτρα εμπορικής άμυνας της ΕΕ και ελπίζουμε να αυξήσουμε αυτόν τον αριθμό με τα νέα μας εργαλεία.

Επίσης η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει τα θέματα διασφάλισης ισότιμων όρων, μια πολιτική που αφορά και στο Ηνωμένο Βασίλειο, με το οποίο βρισκόμαστε σε μια  ιδιαίτερα δύσκολη διαπραγμάτευση. Αυτό σημαίνει, κατά κύριο λόγο, την εισαγωγή κανόνων για τις ξένες επιδοτήσεις στην Ενιαία Αγορά.  

Άλλη μια φορά επισημαίνω, ότι πρόκειται για «προστασία» και όχι «προστατευτισμό», μια αναγκαία ασφαλιστική δικλείδα απέναντι στο «συστημικό μας αντίπαλο», την Κίνα, η οποία εμπλέκεται σε αθέμιτες εμπορικές πρακτικές με την παροχή κρατικών ενισχύσεων και επιδίδεται σε μαζικές επιδοτήσεις σε στρατηγικούς τομείς όπως ο χάλυβας και το αλουμίνιο.

2. Στρατηγική

Η Ανοικτή Στρατηγική Αυτονομία είναι «Στρατηγική» καθώς εστιάζει στην υπεράσπιση της βιομηχανικής μας κυριαρχίας.

Εάν θέλουμε να επιτύχουμε τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας και την ψηφιακή μετάβαση, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρειαστεί μια σταθερή βιομηχανική βάση, καθώς και ανθεκτικές και βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού.

Η πανδημία του COVID-19 έχει επιδείξει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται σε τρίτες χώρες για τις πρώτες ύλες και ότι έχει επιταχύνει την ψηφιακή μετάβαση.

Παραδείγματος χάριν η Κίνα παρέχει το 98% και το 93% της προσφοράς  σπάνιων γαιών και μαγνησίου στην ΕΕ, τα οποία παίζουν σημαίνοντα ρόλο ως προς την κλιματική ουδετερότητα και την ψηφιακή κυριαρχία.

Η ΕΕ διαθέτει τα μέσα για να οικοδομήσει τη στρατηγική της αυτονομία στον τομέα των πρώτων υλών. Για παράδειγμα, με κατάλληλες επενδύσεις, η Ελλάδα, η οποία προμηθεύει ήδη την ΕΕ με 12% του Βωξίτη, θα μπορούσε να αυξήσει την παραγωγή της Ευρώπης κατά 1/3.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση με το Σχέδιο Δράσης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες κάνει σημαντικά βήματα προς μια βιομηχανική στρατηγική της ΕΕ που ενισχύει την Ανοιχτή Στρατηγική μας Αυτονομία. Παρ ‘όλα αυτά, η στρατηγική αυτονομία υπερβαίνει κατά πολύ την προμήθεια πρώτων υλών: αφορά σε όλες τις αλυσίδες αξίας, τόσο στην ανάντη αλυσίδα εφοδιασμού όσο και στην κατάντη.

Πρέπει να διαμορφώσουμε μια πιο συνεκτική προσέγγιση ως προς την ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών και να επενδύσουμε στις νέες τεχνολογίες. Πρόκειται για την ψηφιακή κυριαρχία της Ευρώπης, τομέας ζωτικής σημασίας για την Ανοικτή Στρατηγική Αυτονομία.

Τα ασύρματα δίκτυα 5G αντιπροσωπεύουν έναν στρατηγικό πυλώνα κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Η έγκαιρη και ασφαλής διάθεσή τους θα αυξήσει σημαντικά την ζήτηση στον κλάδο αυτό και θα ενισχύσει την Ευρώπη στον τομέα της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας.

Η επένδυση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ύψους 8 δισεκατομμυρίων ευρώ σε υπερυπολογιστές και μικροεπεξεργαστές αποτελεί επίσης βασικό παράγοντα για την ψηφιακή μας μετάβαση και τη διεθνή ανταγωνιστικότητά μας.

Η Ελλάδα έχει κάνει «ψηφιακά άλματα» κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τώρα είναι σε θέση να προσελκύσει σημαντικές ξένες επενδύσεις στον ψηφιακό τομέα, όπως προκύπτει από το σχέδιο της Microsoft να επενδύσει έως 1 δισεκατομμύριο δολάρια για την κατασκευή κέντρων δεδομένων στην Ελλάδα, μια σημαντική «ψήφος εμπιστοσύνης» στην ελληνική οικονομία.

3. Αυτονομία

Η «Αυτονομία» αφορά στην δυνατότητά μας να επικεντρωθούμε στην επιδίωξη των γεωπολιτικών μας στόχων.

Η αυτονομία προέρχεται από τις λέξεις αὐτός (autós, “self”) και νόμος (nómos, “law”). Σημαίνει να είσαι ελεύθερος να φτιάξεις τους δικούς σου κανόνες. Στην πραγματικότητα, είναι το δικαίωμά μας να μπορούμε να δημιουργήσουμε τους δικούς μας κανόνες. Αυτοί οι κανόνες στην Ευρώπη βασίζονται σε κοινές αξίες: δημοκρατία, κράτος δικαίου και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι σαφές ότι πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί προκειμένου να διασφαλίσουμε αυτούς τους κανόνες.

Η αυτονομία γίνεται δύναμη στα χέρια μας, όταν χτίζουμε πάνω στην ανθεκτικότητα και τη διαφοροποίηση των στρατηγικών μας αλυσίδων αξίας και στο παγκόσμιο δίκτυο εμπορικών μας εταίρων.

Χωρίς αυτονομία, κινδυνεύουμε να μετατραπούμε σε «παιδική χαρά» για τους «συστημικούς αντιπάλους» μας σε έναν κόσμο γεωστρατηγικών και πολιτικών αναμετρήσεων.

Δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο για την επίτευξη αυτών των στόχων μας.

Κλείνοντας, το εμπόριο βρισκόταν διαχρονικά στην καρδιά του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και η σημερινή κρίση αποτελεί μια ευκαιρία για να ενωθούν τα ευρωπαϊκά έθνη ξανά, αυτή τη φορά γύρω από τον στόχο της Ανοιχτής Στρατηγικής Αυτονομίας.

Ο Ζακ Ντελόρ γνώριζε ότι «εν μέσω μιας συνεχώς μεταβαλλόμενης παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια αναλαμβάνουν τον πρώτο ρόλο, αλλά θα ήταν σοβαρό λάθος να θυσιάσουμε την ανάπτυξη [εμπόριο] για μια προσωρινή αίσθηση σταθερότητας.»

Η Ανοιχτή Στρατηγική Αυτονομία, που οικοδομείται πάνω στα δυνατά μας σημεία είναι η απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτήν την παγκόσμια αβεβαιότητα. Είναι ένας κοινός δρόμος, που οδηγεί όλους μαζί προς τα εμπρός.

Δείτε το σχετικό Δελτίο Τύπου εδώ.