08/12/2020

Α.M.Ασημακοπούλου στον 5ο Ελληνικό Κοινωνικό Διάλογο για τις Πρώτες Ύλες: «Ευκαιρία για την Ευρώπη και την Ελλάδα να καλύψει τα κενά στον εφοδιασμό πρώτων υλών μέσω της κυκλικής οικονομίας»

Ομιλήτρια στον 5ο Ελληνικό Κοινωνικό Διάλογο για τις Πρώτες Ύλες που διοργανώθηκε από το Περιφερειακό Κέντρο Ελλάδας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας, ήταν η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, κα Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου.

Η κα Ασημακοπούλου, αφού ευχαρίστησε τους διοργανωτές για την πρόσκληση, υπενθύμισε ότι μετά από πρωτοβουλία της, 66 ευρωβουλευτές, προερχόμενοι από διαφορετικές πολιτικές ομάδες και 17 κράτη μέλη ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετηθεί μια τολμηρή ατζέντα για όλες τις κρίσιμες πρώτες ύλες που σχετίζονται με την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και την ψηφιακή μετάβαση και καλωσόρισε τις πρόσφατες σχετικές δράσεις της ΕΕ αναφερόμενη συγκεκριμένα στο Σχέδιο Δράσης για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες και στην Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών.

«Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να εξαρτάται η ΕΕ από μια χώρα, η οποία επιδεικνύει μια αυξανόμενα επιθετική συμπεριφορά και τηρεί ανταγωνιστική στάση απέναντι στις αξίες της ΕΕ», είπε η Ευρωβουλευτής αναφερόμενη στην Τουρκία, η οποία προμηθεύει την ΕΕ με το 98% των βορικών αλάτων, που χρησιμοποιούνται για μόνιμους μαγνήτες και για γυαλί υψηλής απόδοσης και τόνισε την ανάγκη από πλευράς ΕΕ διασφάλισης της διαφοροποίησης και της ανθεκτικότητας του εφοδιασμού και της αυτονομίας της από περιφερειακούς και «συστημικούς» της αντιπάλους, όπως η Κίνα.

«Υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία για την Ευρώπη σήμερα να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρει η κυκλική οικονομία προκειμένου να αντιμετωπίσει και να καλύψει τα κενά στον εφοδιασμό των πρώτων υλών», σημείωσε η κα Ασημακοπούλου αναφερόμενη στην τρέχουσα συγκυρία.

Και κλείνοντας την ομιλία της είπε: «Τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα αποκομίζει τα οφέλη αυτής της επένδυσης της ΕΕ στις πρώτες ύλες και στην κυκλική οικονομία. Είναι τιμή και χαρά να βρίσκομαι στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης μαζί σας».

Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας:

“Κυρίες και κύριοι,

Είναι μεγάλη μου η χαρά που λαμβάνω το λόγο σήμερα κατά την έναρξη του 5ου ελληνικού κοινωνικού διαλόγου για τις πρώτες ύλες.

Θα ήθελα να ξεκινήσω ευχαριστώντας το Περιφερειακό Κέντρο Ελλάδας  του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας, τον κ. Πασπαλιάρη και τον κ. Kubacki για τη διοργάνωση αυτής της σημαντικής εκδήλωσης αυτήν την εβδομάδα.

Τον Ιούνιο του 2020, με την υποστήριξη 65 ευρωβουλευτών, προερχομένων από διαφορετικές πολιτικές ομάδες και 17 κράτη μέλη, ζητήσαμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: «να υιοθετήσει μια τολμηρή ατζέντα για όλες τις κρίσιμες πρώτες ύλες που σχετίζονται με την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και την ψηφιακή μετάβαση, η οποία θα εξισορροπεί την ανάγκη μας για ανθεκτικότητα στον εφοδιασμό, ενώ ταυτόχρονα θα υπερασπίζεται το πολυμερές, ελεύθερο, δίκαιο και βασισμένο στις ευρωπαϊκές αξίες εμπόριο ».

Ως εκ τούτου, χαίρομαι για τις πρόσφατες πρωτοβουλίες της ΕΕ σχετικά με τις πρώτες ύλες με επικεφαλής τους Επιτρόπους Breton και Sefcovic, συγκεκριμένα για το Σχέδιο Δράσης για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες και για την Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών, καθώς και για την σημαντική υποστήριξης αυτής της κρίσιμης πτυχής της «Ανοικτής Στρατηγικής Αυτονομίας» της Ευρώπης.

Η πανδημία COVID-19 μας ανάγκασε να κάνουμε μια παύση και να επανεξετάσουμε τις διασυνδέσεις στην παγκόσμια οικονομία και να παραδεχτούμε ότι έχουμε κάποιες επικίνδυνες εξαρτήσεις και κάποιες ανησυχητικές ευπάθειες.

Εξαρτήσεις από τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών στην εργασία, στην εκπαίδευση και σε πολλές λειτουργίες της καθημερινής μας ζωής και ευπάθειες σε παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού για βασικές ανάγκες, όπως η ιατρική, οι μάσκες και οι αναπνευστήρες. Υπάρχει μια επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστούν ως ζήτημα ασφάλειας και ανθεκτικότητας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνειδητοποίησε επίσης, για άλλη μια φορά, την αυξανόμενη εξάρτησή της από έναν μικρό αριθμό ξένων χωρών, συγκεκριμένα την Κίνα, για τον εφοδιασμό κρίσιμων πρώτων υλών, οι οποίες είναι απαραίτητες για την Πράσινη Συμφωνία καθώς και για την ψηφιακή μετάβαση.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα ελαφρώς. Οφείλουμε να δημιουργήσουμε ανθεκτικές και βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού για τις κρίσιμες πρώτες ύλες καθώς αποτελούν τις δύο σύγχρονες ατμομηχανές μας για την ανάκαμψη και την ευημερία στην μετά COVID-19 εποχή.

Ο άνθρακας μπορεί να μην αποτελεί πλέον βάση του οικονομικού μέλλοντος της Ευρώπης, αλλά οι εισαγόμενες κρίσιμες πρώτες ύλες όπως το κοβάλτιο, το λίθιο, οι σπάνιες γαίες και άλλες, οι οποίες αποτελούν μια καθιερωμένη βιομηχανική βάση για την Ευρώπη όπως το αλουμίνιο, ο χαλκός και το νικέλιο, είναι πιο κρίσιμες από ποτέ.

Κυρίες και κύριοι, σε έναν κόσμο αυξανόμενων περιπτώσεων αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, όπου οι πολυμερείς εμπορικοί κανόνες καταπατώνται ανοιχτά, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει την «Ανοικτή Στρατηγική Αυτονομία» ως κατευθυντήρια αρχή για τη διασφάλιση της διαφοροποίησης και της ανθεκτικότητας του εφοδιασμού, ενώ συνεχίζει να υπερασπίζεται το πολυμερές , ελεύθερο και βασισμένο στην αξία εμπόριο.

Αυτό αφορά στην προστασία και όχι στον προστατευτισμό. Πρόκειται για την εξασφάλιση των απαραίτητων διασφαλίσεων έναντι της Κίνας, του «συστημικού αντιπάλου» μας, σε ένα όλο και πιο έντονο και ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον.

Πρόκειται επίσης για τη διασφάλιση της αυτονομίας μας από περιφερειακούς αντιπάλους, όπως η Τουρκία, η οποία προμηθεύει την ΕΕ με το 98% των βορικών αλάτων, που χρησιμοποιούνται για μόνιμους μαγνήτες και για γυαλί υψηλής απόδοσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να εξαρτάται από μια χώρα, η οποία επιδεικνύει μια αυξανόμενα επιθετική συμπεριφορά και τηρεί ανταγωνιστική στάση απέναντι στις αξίες της ΕΕ.

Έτσι, η «Ανοικτή Στρατηγική Αυτονομία» είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει τις πρώτες ύλες. Η βιωσιμότητα βρίσκεται στην κορυφή αυτής της ατζέντας και η ΕΕ έχει πλέον την ευκαιρία να ηγηθεί σ’  αυτόν τον τομέα.

Όσον αφορά στη σημερινή μας συνάντηση, θα επικεντρωθώ κατά την παρέμβασή μου στην κυκλική οικονομία και τη βιωσιμότητα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η πολιτική μου οικογένεια, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, έχουν δεσμευτεί πλήρως να υπερασπιστούν τη βιομηχανική μας ηγεσία, να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά της και να αναβαθμίσουν την κυκλική μας οικονομία.

Υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία για την Ευρώπη σήμερα να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρει η κυκλική οικονομία προκειμένου να αντιμετωπίσει και να καλύψει τα κενά στον εφοδιασμό των πρώτων υλών. Αυτό είναι κρίσιμο, διότι, διαφορετικά, η Ευρώπη δεν θα έχει τα μέσα να επιτύχει τις φιλοδοξίες της.

Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ότι η ζήτηση για πρωτογενείς και δευτερογενείς πρώτες ύλες θα αυξηθεί σημαντικά παγκοσμίως τις επόμενες δεκαετίες.

Μόνο στην Ευρώπη, για την επίτευξη των πράσινων και ψηφιακών μας στόχων μετάβασης, θα χρειαζόμαστε σχεδόν 60 φορές περισσότερο λίθιο και 15 φορές περισσότερο κοβάλτιο έως το 2050 μόνο για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και αποθήκευση ενέργειας.

Η ζήτηση για σπάνιες γαίες που χρησιμοποιούνται σε μόνιμους μαγνήτες, οι οποίες είναι κρίσιμες για προϊόντα όπως ανεμογεννήτριες και μπαταρίες, θα μπορούσε να αυξηθεί έως και δέκα φορές την ίδια περίοδο.

Δεδομένης της επικείμενης δυναμικής προσφοράς-ζήτησης, υπάρχει ανάγκη διασφάλισης της διαθεσιμότητας των πρώτων υλών στην Ευρώπη από όλες τις βιώσιμες πηγές. Ένας τομέας όπου θα μπορούσαμε σαφώς να βελτιώσουμε την αποδοτικότητά μας είναι η ανακύκλωση.

Κάθε χρόνο παράγονται περίπου 9,9 εκατομμύρια τόνοι Ηλεκτρονικού και Ηλεκτρικού Εξοπλισμού Αποβλήτων στην ΕΕ, αλλά μόνο το 30% αναφέρεται ότι συλλέγεται και ανακυκλώνεται σωστά.

Η ανάκτηση κρίσιμων πρώτων υλών από αυτά τα ηλεκτρονικά απόβλητα ανέρχεται σε ποσοστό κάτω του 1%, επειδή δεν διαθέτουμε την απαραίτητη τεχνολογία και βιομηχανικές διαδικασίες επεξεργασίας.

Τον Νοέμβριο, ο Επίτροπος Sefcovic τόνισε το τεράστιο ανεκμετάλλευτο δυναμικό των λεγόμενων «αστικών ορυχείων», λέγοντας:

“Εάν συλλέξετε όλα τα παλιά κινητά τηλέφωνα που έχουμε στα συρτάρια μας, μπορούμε να κατασκευάσουμε αμέσως τέσσερα εκατομμύρια μπαταρίες αυτοκινήτων μόνο από το κοβάλτιο”.

Η Ευρώπη έχει χαμηλή ικανότητα εξόρυξης και μέτρια ικανότητα τήξης / διύλισης. Ωστόσο, επιτρέπει στις πρώτες ύλες να χαθούν. Εάν θέλουμε να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές πρώτων υλών από την Κίνα, πρέπει να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που προσφέρει η ανακύκλωση – είναι ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματά μας.

Το πακέτο κυκλικής οικονομίας της ΕΕ αποτελεί ορόσημο υπό αυτήν την έννοια. Στόχος της είναι να δημιουργήσει μια οικονομία πιο αποδοτική ως προς τους πόρους, ανοίγοντας το δρόμο για την αξιοποίηση του «αστικού ορυχείου» της Ευρώπης, όπου μπορούν να ανακυκλωθούν πολύτιμα μέταλλα από αυτοκίνητα, κτίρια, συσκευασίες, ηλεκτρονικά απόβλητα και άλλες εφαρμογές.

Ωστόσο, είναι σημαντικό για μένα και για το ΕΛΚ να γίνεται αυτή η συζήτηση μαζί με τους ενδιαφερόμενους φορείς και να διασφαλίζουμε ότι οι πολιτικές δεν εμποδίζουν τις επιχειρήσεις.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών (ERMA) είναι επίσης ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Έχω ασχοληθεί με την Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών από την έναρξη λειτουργίας της και σας προτείνω ανεπιφύλακτα να κάνετε το ίδιο.

Για όσους δεν γνωρίζετε την Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών, είναι ένα δυναμικό σχέδιο δράσης ενδιαφερόμενων φορέων που στοχεύει στον μετριασμό των ρυθμιστικών και χρηματοδοτικών σημείων συμφόρησης στον τομέα των πρώτων υλών και συμβάλλει στη συγκέντρωση επενδύσεων για όλα τα στάδια της αλυσίδας αξίας των πρώτων υλών – από την εξόρυξη έως τη μεταποίηση και την ανάκτηση αποβλήτων.

Βασίζεται στην επιτυχία της  «Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τους Συσσωρευτές» , η οποία επέτρεψε στην ΕΕ να σημειώσει άλμα προς τα εμπρός στην ανάπτυξη μιας πλήρους αλυσίδας αξίας κατασκευής μπαταριών. Πέρυσι, οι επενδύσεις στον τομέα των μπαταριών της ΕΕ έφθασαν τα 60 δισεκατομμύρια ευρώ και η ΕΕ κατέχει πλέον επιτέλους ηγετική θέση στον κλάδο αυτό.

Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών στοχεύει στην ίδια επιτυχία. Προς το παρόν, εκτός από την ανάπτυξη σχέσεων προσέγγισης των ενδιαφερομένων μερών, η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών προωθεί στρατηγικές επενδύσεις σε ευρωπαϊκά έργα για την ανάπτυξη μιας βιώσιμης εγχώριας παραγωγής και επεξεργασίας, ιδίως στον τομέα της κυκλικής οικονομίας.

 Έθεσε έναν υψηλού επιπέδου στόχο, έως το 2030, 30 δισ. Ευρώ επενδύσεις σε αλυσίδες αξίας πρώτων υλών για την εξασφάλιση της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ μέσω της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας.

• Τα πρώτα επενδυτικά θέματα που έχουν προτεραιότητα και αντιστοιχούν σε περίπου 10 δισ. Ευρώ είναι:

o Εξόρυξη και επεξεργασία (περίπου 50%), τήξη και διύλιση (περίπου 30%), κατασκευή (περίπου 10%), ανακύκλωση (περίπου 10%)

o Επίσης, μαγνήτες σπάνιων γαιών και κινητήρες (περίπου 3,3 δισ. ευρώ), αποθήκευση ενέργειας και μετατροπή (περίπου 3,8 δισ. ευρώ) και άλλες σημαντικές βιομηχανικές αλυσίδες αξίας (περίπου 3,2 δισ. ευρώ)

Τώρα, η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών πρέπει να ξεπεράσει το στάδιο του «ευχολογίου». Πρέπει να προσφέρει στην Επιτροπή συγκεκριμένες προτάσεις για να ξεκλειδώσει τα ρυθμιστικά σημεία συμφόρησης, να φέρει επενδύσεις στον τομέα και να δημιουργήσει κίνητρα για τη βιομηχανία.

Είναι σημαντικό λοιπόν, οι ιδιωτικοί και δημόσιοι ενδιαφερόμενοι φορείς στην Ελλάδα να έχουν ισχυρή φωνή και να έχουν σαφείς στόχους, διαφορετικά δεν θα υπάρξουν απτά αποτελέσματα για εμάς και άλλα κράτη μέλη ώστε να επωφεληθούμε από τις πολιτικές της ΕΕ.

Για παράδειγμα, η Ελλάδα, η οποία προμηθεύει ήδη με 12% του βωξίτη την ΕΕ, έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τη συνολική προσφορά βωξίτη της Ευρώπης κατά 1/3. Χρειαζόμαστε μόνο τις απαραίτητες επενδύσεις και η συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρώτων Υλών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμβάλει καταλυτικά.

Μερικοί επιπρόσθετοι βασικοί στόχοι πρέπει να είναι:

1. Η ενσωμάτωση της μεταλλουργικής βιομηχανίας στην ταξινόμηση της ΕΕ για τις βιώσιμες δραστηριότητες, ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής χρηματοδότηση για τον τομέα και να τεθούν ρεαλιστικοί στόχοι για τις επιχειρήσεις.

2. Απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης για έργα εξόρυξης σε όλη την Ευρώπη, π.χ. εναρμόνιση κριτηρίων και διαδικασιών, που θα μειώσουν τις μακρές, πολύπλευρες διαδικασίες και θα επαναφέρουν την εμπιστοσύνη των νέων επενδυτών στον τομέα.

Τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα αποκομίζει τα οφέλη αυτής της επένδυσης της ΕΕ στις πρώτες ύλες και στην κυκλική οικονομία.

Είναι τιμή και χαρά να βρίσκομαι στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης μαζί σας. Ευχαριστώ.”